Ποιος φοβάται περισσότερη δημοκρατία;

Τώρα που σιγά σιγά το ζήτημα του Brexit έχει αρχίζει να φεύγει από την επικαιρότητα και πριν η χώρα ''κλείσει'' για τις καλοκαιρινές διακοπές και τα μπάνια του λαού ένα από τα θέματα που συζητιέται όλο και περισσότερο είναι η επικείμενη θεσμοθέτηση της απλής αναλογική ως εκλογικό σύστημα. Ο Συ.Ριζ.Α και το κυβερνητικό επιτελείο αποφάσισε την αλλαγή του εκλογικού συστήματος επί του δημοκρατικότερου με την κατάργηση του μπόνους των 50 εδρών  με παράλληλη διατήρηση του ορίου του 3%, κίνηση η οποία ερμηνεύτηκε από την αντιπολίτευση ως παραδοχή της αδυναμίας και της ήττας των κομμάτων της συγκυβέρνησης στις επερχόμενες εκλογές. Αυτά είναι εν ολίγοις τα δεδομένα όπως έχουν αυτή τη στιγμή.

Ας τα εξετάσουμε τώρα. Είναι αυτή η κίνηση μια απλή κίνηση σκοπιμότητας για να αποδυναμωθεί η επόμενη κυβέρνηση και πιθανώς να ''συγκινηθεί'' ο απογοητευμένος κόσμος της Αριστεράς όπως ισχυρίζεται κυρίως η Νέα Δημοκρατία και δευτερευόντως τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης ή είναι η πραγματοποίηση μιας προγραμματικής θέσης του Σύ.Ριζ.Α και η ικανοποίηση ενός πάγιου αίτημα της Αριστεράς; Η απάντηση μάλλον κρύβεται στη μέση. Αφενός είναι δεδομένο ότι η απόφαση αυτή γίνεται με σκοπό να αποδείξει το κυβερνών κόμμα ότι διατηρεί τον αριστερό και ριζοσπαστικό χαρακτήρα του καθώς και την επαφή τους με τις μάζες η οποία όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις υποχωρεί. Από την άλλη όμως δεν φαίνεται να είναι μια πράξη η οποία στοχεύει να βλάψει ευθέως τουλάχιστον τη δυνατότητα του κόμματος που θα κερδίσει τις επόμενες εκλογές να σχηματίσει σταθερή κυβέρνηση. Αυτό καθώς για να ισχύσει ο όποιος εκλογικός νόμος από τις προσεχείς εκλογές πρέπει να συγκεντρώσει 200 ψήφους στόχος μάλλον φιλόδοξος καθώς ακόμα και οι θετικές ψήφους του Πα.Σο.Κ της Ένωσης Κεντρώων και του ΚΚΕ οι οποίες μόνο δεδομένες δεν μπορούν να θεωρούνται δεν συγκεντρώνεται η απαιτούμενη ενισχυμένη πλειοψηφία. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πριν από λίγες ημέρες ο Τσίπρας φέρεται να δήλωσε στον Γ.Γ του ΚΚΕ ότι βλέπει τη συγκεκριμένη μεταρρύθμιση ως τη μοναδική ''αριστερή'' κληρονομιά που μπορεί να αφήσει η παρούσα κυβέρνηση δεδομένων των μνημονιακών περιορισμών σε όλους τους άλλους τομείς του κυβερνητικού έργου.

Που καταλήγουμε λοιπόν;  Ότι έχουμε να κάνουμε με μια κίνηση που αποσκοπεί αφενός σε άμεσα εκλογικά οφέλη για την κυβέρνηση και αφετέρου μια κίνηση που θα βελτιώσει την υστεροφημία του πρωθυπουργού. Είναι όμως αυτός ο σωστός τρόπος να εξετάσουμε το ζήτημα; Είναι όντως θεμιτό να εξετάσουμε το ζήτημα με στενά κομματικά και μανιχαϊστικά κριτήρια; Ταπεινή μου γνώμη είναι πως όχι. Το ζήτημα του εκλογικού συστήματος είναι ένα θέμα που μπορεί να εξεταστεί στην ουσία του μόνο αν κάνουμε μια γενικότερη και βαθύτερη ανάλυση του προβλήματος. 

Ο μόνος τρόπος για να καταλήξουμε σε μια αληθινά θεμελιωμένη γνώμη επί του ζητήματος είναι να εξετάσουμε τι σκοπούς εξυπηρετεί το κάθε εκλογικό σύστημα και ποιες είναι οι αληθινές ανάγκες της κοινωνίας τη δεδομένη στιγμή αλλά και στο μέλλον. Από τη μία έχουμε το παρόν σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής η οποία με το μπόνους των 40 εδρών παλαιότερα και των 50 σήμερα θεωρητικά εγγυάται τη δημιουργία σταθερών κυβερνήσεων συνήθως μονοκομματικών οι οποίες θα εξαντλούν την τετραετία και θα παρέχουν πολιτική σταθερότητα στον τόπο. Μια ματιά και μόνο στην πρόσφατη πολιτική ιστορία της χώρας όμως θα αποδείξει και στον πλέον αδαή ότι η ενισχυμένη αναλογική έχει αποτύχει σε κάθε έναν από αυτούς τους στόχους που έχει θέσει και είναι μάλλον αχρείαστο να υπενθυμίσω τα πρόσφατα και λιγότερο πρόσφατα γεγονότα που μας οδηγούν σε αυτό το συμπέρασμα. Από την άλλη έχουμε το προτεινόμενο σύστημα της απλής αναλογικής. Οι επικριτές του το κατηγορούν για αδυναμία δημιουργίας συμπαγών κυβερνήσεων και ως αποτέλεσμα το χαρακτηρίζουν αίτιο πολιτικής αστάθειας, έντασης και παθών. Κανένας όμως, ακόμα και ο σκληρότερος επικριτής του δεν μπορεί να αρνηθεί ότι είναι το μόνο σύστημα το οποίο εγγυάται την δημοκρατικότερη δυνατή εκπροσώπηση όλων των κοινωνικών τάξεων και τάσεων. 

Σήμερα τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως παρατηρούνται δύο τάσεις. Αφενός η αποξένωση του κόσμου από την πολιτική εν γένει και τα κόμματα ειδικότερα και αφετέρου η περιστολή των δημοκρατικών δικαιωμάτων και του δικαιώματος του λαού να διαλέγει ο ίδιος το μέλλον του, θα ήταν ασφαλές επίσης να πούμε ότι το πρώτο είναι άμεσο απότοκο του δεύτερου. Άλλωστε το παρελθόν αλλά και το παρόν μας έχει δείξει ότι ισχυρές κυβερνήσεις δεν είναι αυτές που βασίζονται σε ισχυρές κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες αλλά αυτές που στηρίζονται σε ευρεία κοινωνική αποδοχή. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι δύο κυβερνήσεις Καραμανλή και η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου οι οποίες παρά την ευρύτατη κοινοβουλευτική πλειοψηφία που κατείχαν δεν μπόρεσαν να εξαντλήσουν τις τετραετίες τους λόγω της απώλειας της εμπιστοσύνης της κοινωνίας. Και σήμερα αν υπάρχει κάτι που δέχονται όλοι είναι ότι έχουμε ανάγκη δεν είναι άλλο από κυβερνήσεις σταθερές αλλά (κυρίως) ειλικρινείς και δημοκρατικές.

Το να φοβάσαι την απλή αναλογική ανεξαρτήτου ιδεολογίας και κομματικής ταυτότητας. σημαίνει ότι φοβάσαι την γνώμη και την απόφαση του εκλογικού σώματος, σημαίνει ότι φοβάσαι τη δημοκρατία. Γιατί δημοκρατία σημαίνει η πλειοψηφία κυβερνά και η μειοψηφία ελέγχει και όχι το ανάποδο όπως συμβαίνει με τα παρόντα εκλογικά συστήματα. Και αν πρέπει κλείνοντας να συμπτήξω την επιχειρηματολογία μου σε μια και μόνο πρόταση θα ήταν ακριβώς αυτή.

Επιμέλεια Πασχάλης Χατζόπουλος