Ιμιτασιόν άθεοι

  "Θέλει ο Θεός να εμποδίσει το κακό αλλά δεν είναι ικανός; Τότε δεν είναι παντοδύναμος. Μπορεί αλλά δε θέλει; Τότε δεν είναι πανάγαθος. Και θέλει και μπορεί; Τότε γιατί υπάρχει το κακό; Δεν θέλει ούτε μπορεί; Τότε γιατί να τον αποκαλούμε Θεό;"

-Επίκουρος

   Πάντα είχα την πεποίθηση ότι η πίστη στο Θεό ή οποιοδήποτε ανώτερο Ον στηρίζεται σε κάποιο έμφυτο ένστικτο σχετιζόμενο με τη μεταθανάτια ζωή και το φόβο για το θάνατο. Δεν είναι δηλαδή κάτι επίκτητο. Κάποιοι το διαθέτουν, κάποιοι άλλοι όχι, κι εξ αυτού του λόγου και οι δύο κατηγορίες συναντώνται -σε διάφορες αναλογίες- σ’ όλες τις κοινωνικές και πολιτικές ομάδες.

   Σ’ αυτό το σημείο, κρίνω δέον να τονιστεί ότι για την πίστη, αν και είναι αναπόδεικτο αν τελικά πρόκειται για έμφυτο ένστικτο ή επίκτητη ιδιότητα, αυτή είναι η γνώμη μου, που εν πολλοίς στηρίζεται στις αριστοτελικές διδαχές, και φυσικά είναι δεκτική αμφισβήτησης.

   Προς επίρρωση του συλλογισμού μου, πρέπει να επιμείνω στη σημασία του έμφυτου χαρακτήρα της πίστης ή μη. Γιατί είναι ο κινητήριος μοχλός που θα στρέψει και τον άθεο και τον πιστό σε εσωτερικές αναζητήσεις για το θείο, τον καθένα όμως, προς αντίθετη κατεύθυνση. Κι αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό: Με διαφορετική νοοτροπία, ο καθένας προσπαθεί για τον εαυτό του, βάσει της ψυχοσύνθεσής του, να αναζητήσει αυτό που του ταιριάζει, σε κάθε τομέα, στον έρωτα, τον αθλητισμό, το Θεό.

   Με λίγα λόγια, η ύπαρξη ή ανυπαρξία του Θεού πηγάζει από μέσα μας. Και η αναζήτηση της μέσα μας πρέπει να παραμένει. Δεν μπορώ να το εξηγήσω διαφορετικά. Η πίστη είναι θέμα τόσο ιδιωτικό, όσο η σεξουαλικότητα του καθένα, δεν υπάρχει ουσιαστικός λόγος να βγαίνει προς τα έξω, γιατί πολύ απλά η εξωτερίκευσή της δεν έχει κάποιο κοινωνικό νόημα.

   Και κάπως έτσι φτάνω στο θέμα των ιμιτασιόν άθεων. Μιλάω για ανθρώπους που η αθεΐα τους εκπορεύεται από τους πιστούς και την πίστη, κι όχι από μέσα τους. Παράδειγμα, που στάθηκε κι αφορμή για το άρθρο, είναι ο «Φανερός Δείπνος» κρεατοφαγίας που διοργάνωσε η Ένωση Άθεων ανήμερα της Μεγάλης Παρασκευής. Σε αντίθεση με τους περισσότερους, σ’ αυτή την κίνηση δεν αντιλήφθηκα «πρόκληση» εκ μέρους τους. Έτσι κι αλλιώς, τι είναι «πρόκλητικό» κρίνεται ad hoc και υποκειμενικά από τον καθένα. Για παράδειγμα, ένας άθεος μπορεί να κρίνει προκλητική τη φορολόγηση του υπέρ της Εκκλησίας και του παπαδαριού.  

   Αλλά όχι, εγώ δεν αντιλήφθηκα πρόκληση στη συγκεκριμένη περίπτωση, αλλά μωρία. Γι’ αυτό και καταδικάζω. Γιατί πέρα από τον προφανή χαβαλέ, φανέρωσε ότι η αθεΐα τους είναι ένα βήμα πίσω από τις  θρησκείες. Ότι οι εκδηλώσεις των άθεων υπάρχουν για να πάνε κόντρα στις θρησκευτικές, και δεν πηγάζουν από την ίδια την απιστία. Ότι σε τελική ανάλυση, ο χριστιανισμός έχει γίνει τρόπος ζωής των άθεων, και παρακολουθώντας τον, προσπαθούν με κάθε ευκαιρία να του εναντιωθούν.

   Ενώ ο καθένας ξεχωριστά, μπορούσε να μη νηστεύει για τον εαυτό του, στα πλαίσια της καθημερινότητάς που έχει επιλέξει να ζει, μακριά από θρησκείες, εκείνοι συνειδητά επέλεξαν να πάνε κόντρα στο χριστιανισμό. Κι αυτό είναι ακριβώς που θα ονόμαζα «αντιχριστιανισμός» κι όχι απιστία/αθεΐα. Γιατί, εξαιτίας των πράξεων στις οποίες προβαίνουν, δείχνουν ότι αυτό που πιστεύουν παύει να πηγάζει από τη φύση, τα ένστικτα και ενδεχομένως τις αγνωστικιστικές ή ολοκληρωτικές τους πεποιθήσεις, αλλά είναι μία επιφανειακή επίπλαστη μπούρδα, χωρίς αισθητική και κυρίως χωρίς σκοπό. Είναι ένα μόρφωμα  πνευματικά πολύ πίσω από τις θρησκείες,  που θα μπορούσα να παραλληλίσω με τον κακομαθημένο συμμαθητή που δε γούσταρε το ποδόσφαιρο, αλλά προσπαθούσε με κάθε τρόπο να μας χαλάσει το παιχνίδι όποτε παίζαμε μπαίνοντας στην αυλή και κλωτσώντας την μπάλα μακριά. 

   Πολλοί αδυνατούν να κατανοήσουν ότι θρησκεία κι απιστία βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο. Δεν υπερτερεί κάποιος επειδή είναι θρήσκος ή επειδή είναι άθεος. Ειδικά από μία «Ένωση Αθέων», θα απαιτούσα ενδεχομένως, αντιλαμβανόμενη τη συγκεκριμένη εξίσωση, να αφήνει στην άκρη τις θρησκευτικές δοξασίες και τα έθιμα, κι αντί να αυτοεξευτελίζεται, μεριμνώντας αποκλειστικά για τα του οίκου της, να προσπαθεί με τον καλύτερο τρόπο να προπαγανδίζει αγνωστικιστικές πεποιθήσεις. Η στάση που τήρησαν, τελικά υποβίβασε τον αθεϊσμό, και είναι κατά τη γνώμη μου απογοητευτική.

   Κλείνοντας, θα ήθελα να διευκρινίσω σχετικά  με τη δήθεν «προκλητικότητα» των άθεων. Πολλά απ’ αυτά που κρίνονται προκλητικά, στην πραγματικότητα δεν είναι, όπως π.χ. η εξύβριση των θείων. Θεωρώ πως δεν υπάρχει προσβολή, για κάτι που δεν υπάρχει. Στο μυαλό του άθεου δεν υπάρχει Θεός, άρα η φράση «γαμώ το Θεό μου» έχει την ίδια κοινωνική απαξία με τη φράση «γαμώ τους εξωγήινους». Κι αφού η εκάστοτε προσβολή σχετίζεται άμεσα με το περιεχόμενο της, εύκολα μπορούμε να συνάγουμε ότι δεν υφίσταται προσβολή, όταν εκστομίζεται από κάποιον που δεν πιστεύει, ειδικά όταν δεν υπάρχουν απτές αποδείξεις ότι υπάρχει.

   Κι αν δύναται να κριθεί φυσιολογικός ο χαβαλές με τα θρησκευτικά ζητήματα στα πλαίσια της σάτιρας, θεωρώ εντελώς απαράδεκτο οι ίδιοι οι άθεοι να θέτουν κατ' αυτόν τον τρόπο στο επίκεντρο τις θρησκείες και να παραμερίζουν την απιστία σε μια γωνιά, που τρέφεται και παρασιτεί από τις θρησκείες. Η αθεϊα πρέπει να είναι εσωτερική, πρέπει να είναι δυναμική, πρέπει να είναι αυτόνομη. Άλλως είναι ένα τίποτα.

Επιμέλεια: Γαβριήλ Γαβριηλίδης