ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ.

Η λεηλασία των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων, η άναρχη δόμηση (πληθώρα αλληλοεπικαλυπτόμενων φορέων TEBE-TAE, IKA-ΔHMOΣIO-TPAΠEZEΣ χωρίς ενιαίο πλαίσιο), η ανισότητα αντιμετώπισης των ασφαλισμένων (ορισμένες κατηγορίες ασφαλισμένων είναι πολύ πιο ευνοημένες εις βάρος άλλων κατηγοριών), η ελλιπής οργάνωση (υποτυπώδης μηχανοργάνωση) και οι απαρχαιωμένες και γραφειοκρατικές μέθοδοι διαχείρισης,το δημογραφικό φάσμα,η έκρηξη της  ανεργίας καθως και η μεγάλη μείωση των  μισθών,είναι οι βασικές αιτίες κατάρρευσης του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.

‘’Ακόμη και αν καταργηθούν οι συντάξεις, το σύστημα θα παραμείνει ελλειμματικό, αν δεν ληφθούν μια σειρά από μέτρα, όπως: η απάμβλυνση της λιτότητας, η αύξηση των μισθών, η τόνωση της εγχώριας ζήτησης μέσω και της μείωσης των τιμών των προϊόντων, η στροφή των ελληνικών επιχειρήσεων στην εξυπηρέτηση και της εξωτερικής ζήτησης και, μακροπρόθεσμα η βελτίωση της διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, μέσω της επένδυσης στην τεχνολογική και παραγωγική ανασυγκρότηση", σημειώνει  ο επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασιας της ΓΣΕΕ(ΙΝΕ ΓΣΕΕ) Σάββας Ρομπόλης .Για να προσθέσει ο ιδιος :’’ είναι πλέον αναγκαία η δημιουργία νέου πλαισίου χρηματοδότησης του συνταξιοδοτικού συστήματος με την ανεύρεση νέων πόρων εκτός κρατικού προϋπολογισμού.’’

Ας δούμε όμως αναλυτικότερα πως εφθασε το ασφαλιστικό στα πρόθυρα του κράχ:

2.ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΑ:Αφανίζονται τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων τα οποία λεηλατήθηκαν από το ιδιο το κράτος!Είναι χαρακτηριστικο το γεγονός ότι κατά 21,5 δισ. ευρώ μειώθηκαν τα αποθεματικά του ασφαλιστικού συστήματος στην Ελλάδα τα πέντε τελευταία πέντε χρόνια!Συγκεκριμένα από τα 26 δισ. ευρώ που έφταναν τα αποθεματικά των Ταμείων το 2009, άγγιξαν τα 4,5 δισ. ευρώ το 2013(στοιχεια ΙΝΕ ΓΣΕΕ). Η πρώτη μεγάλη  απώλεια ξεκίνησε με τον αναγκαστικό νόμο 1611/1950, η ισχύς του οποίου έληξε το 1994. Ο νόμος επέβαλλε την κατάθεση των αποθεματικών των Ταμείων στην Τράπεζα της Ελλάδας και ο τόκος καθοριζόταν από την αρμόδια Νομισματική Επιτροπή. Οι τόκοι που ορίζονταν επί δεκαετίες ήταν αρκετά χαμηλότεροι του πληθωρισμού και του επιτοκίου τραπεζικών καταθέσεων.Ειναι χαρακτηριστικό ότι το 1955 - 1973 η Νομισματική Επιτροπή όρισε ένα επιτόκιο 4% για τα αποθεματικά των Ταμείων, όταν τα επιτόκια των καταθέσεων κυμαίνονταν μεταξύ 5% και 9,5% .Οι μεγαλύτερες απώλειες των Ταμείων προκλήθηκαν στην περίοδο 1974-1994, όταν ο πληθωρισμός αυξήθηκε δραστικά στο επίπεδο του 20% περίπου. Σε όλη αυτή την περίοδο, τα ειδικά επιτόκια της Τράπεζας της Ελλάδος ήταν κατώτερα των τρεχόντων επιτοκίων καταθέσεων. Για την περίοδο 1951- 1975 οι απώλειες υπολογίζονται σε 58 δισ. ευρώ.[Φυσικά, αξίζει να σημειωθεί πως η όποια εκβιομηχάνιση της Ελλάδας σε αυτά τα κεφάλαια στηρίχτηκε: οι τράπεζες είχαν πρόσβαση σε φτηνό χρήμα που διέθεταν σε σχετικά φτηνά δάνεια. Δημιουργήθηκε έτσι ένα περιβάλλον ταχύρρυθμης οικονομικής ανάπτυξης: περισσότεροι άνθρωποι είχαν δουλειές, με καλύτερους μισθούς, άρα και μεγαλύτερες εισφορές στο ασφαλιστικό σύστημα. Αυτό το έμμεσο, θετικό αποτέλεσμα ελάχιστοι το αναφέρουν…]

Εξάλλου  στη δεκαετία του 1990 αρχικά με το νόμο 2076/1992 η κυβέρνηση της ΝΔ έδωσε τη δυνατότητα να τοποθετούν οι διοικήσεις των ασφαλιστικών ταμείων μέχρι και το 20% των αποθεματικών τους στο χρηματιστήριο. Ύστερα ήρθε το ΠΑΣΟΚ και με το νόμο 2676/1999 αύξησε το ποσοστό στο 23%. Επίσης, με μια σειρά άλλες νομοθετικές ρυθμίσεις, διευρύνθηκε το ‘’τζογάρισμα’’ των αποθεματικών και διευκολύνθηκε η ανάμειξη των τραπεζών στη «διαχείριση» των αποθεματικών.Υπολογίζεται ότι οι ζημιές των ασφαλιστικών ταμείων στο χρηματιστήριο την περίοδο 1999-2002 ήταν πάνω από 3,5 δισ. ευρώ..

Αν δε προσθέσουμε στην εξίσωση το σκάνδαλο των δομημένων ομολόγων,που με σύμφωνα με την πιστοποίηση της αρμόδιας κοινοβουλευτικής επιτροπής αποτέλεσε μεθοδευμένο πλήγμα αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων στα αποθεματικά των ταμείων, έχουμε μια πλήρη εικόνα της κακοδιαχείρισης τους.

Ο μύθος του PSI : Στοιχεια της ΠΟΠΟΚΠ(Ομοσπονδια Εργαζομένων στα ασφαλιστικά ταμεία) δειχνουν ότι  το 2012 με το «κούρεμα» των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου - που είχαν συμφωνήσει η ελληνική κυβέρνηση με την τρόικα - τα ασφαλιστικά ταμεία που είχαν τα αποθεματικά τους σε ομόλογα, έχασαν σε μια νύχτα πάνω από 13 δισ. ευρώ.

Συνοπτικά τα Ταμεία είχαν τοποθετήσει με αποφάσεις των Διοικήσεων τους  7,4 δισ. ευρώ σε ομόλογα και 14 δισ. ευρώ στο κοινό κεφάλαιο της Τράπεζας της Ελλάδος. Μάλιστα, οι εκπρόσωποι της ΠΟΠΟΚΠ, υποστηρίζουν ότι τα κεφάλαια αυτά ήταν σε διαθέσιμα στην ΤτΕ, παρ’ ότι η κεντρική τράπεζα έχει ξεκαθαρίσει ότι ήταν υποχρεωμένη να επενδύει τα κεφάλαια αυτά σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου. Συνολικά περίπου 21 δισ. ευρώ ήταν πριν από το PSI τοποθετημένα σε ομόλογα. Οι απώλειες σε ονομαστικές αξίες είναι της τάξης του 53% και σε πραγματικές αξίες άνω του 70%. Αν μάλιστα, λάβουμε υπόψη τις τιμές διαπραγμάτευσης των νέων ομολόγων λήξεως 2023-2042, καταγράφονται απώλειες άνω του 70% για τα ταμεία.

Μάλιστα, τα ταμεία έχουν απώλειες και από τις ετήσιες αποδόσεις από τόκους και προσόδους. Και αυτό γιατί τα Ταμεία είχαν ετήσιες αποδόσεις από τόκους και προσόδους περίπου 700-800 εκατ. ευρώ πριν το PSI. Αυτό το ποσό, μετά  από το «κούρεμα» δεν ξεπερνά τα 120 με 160 εκατ. ευρώ. «Και όλα αυτά χωρίς να υπάρξει καμιά δέσμευση από την Κυβέρνηση για την κάλυψη της ζημιάς που προέκυψε από το κούρεμα των Ομολόγων (PSI)  των Ασφαλιστικών Ταμείων», επισημαίνουν οι εργαζόμενοι.

ΟΜΩΣ : Τι πραγματικά ισχύει

Τα Ταμεία είναι φορείς του δημόσιου τομέα, ανήκουν στη γενική κυβέρνηση.

Το Δημόσιο όταν εκδίδει ομόλογα και τα ομόλογα τα αγοράζουν τα Ταμεία, στην πραγματικότητα συμψηφίζει με τον εαυτό του. Δηλαδή η κεντρική κυβέρνηση εκδίδει ένα ομόλογο και το αγοράζει το Ταμείο που ανήκουν στη γενική κυβέρνηση. Ως δημόσιο χρέος κάθε χώρας υπολογίζεται το χρέος της γενικής κυβέρνησης. Άρα σ’ επίπεδο γενικής κυβέρνησης η οφειλή του Δημοσίου προς τα Ταμεία από ομόλογα μηδενίζεται. Στην πραγματικότητα λοιπόν, σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης επρόκειτο για μια εγγραφή λογιστική, συμψηφιστική, μεταξύ κράτους και Ταμείων.

Τα Ταμεία έπρεπε να μπουν στο PSI για λόγους διεθνούς νομιμότητας και ασφάλειας της χώρας.

Πρώτον, γιατί δε θα μπορούσαμε να εντάξουμε στο PSI τα Αυστριακά, τα Καναδέζικα ή τα Γερμανικά ασφαλιστικά Ταμεία και να μη εντάξουμε τα ελληνικά. Θα παραβιάζαμε τη ρήτρα του λεγόμενου pari passu και θα υπονομεύαμε τη νομιμότητα του PSI δηλαδή του κουρέματος κατά 53,5 % σε ονομαστική αξία όλου του ελληνικού δημόσιου χρέους που κατείχε διεθνώς ο ιδιωτικός τομέας. ( Με την ευρεία νομική έννοια του ιδιωτικού τομέα, δηλαδή οι ξένες κεντρικές τράπεζες, όπως η κινέζικη, θεωρήθηκαν ιδιωτικός τομέας. Ο δημόσιος ή μάλλον «επίσημος» τομέας ορίσθηκε σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή στο επίπεδο των θεσμικών πιστωτών, συμπεριλαμβανομένου και του ΔΝΤ που είναι πάντα προνομιακός πιστωτής).

Δεύτερον, γιατί για να εφαρμοστεί το PSI και να κουρέψουμε το χρέος μας, έπρεπε να εφαρμοστούν οι ρήτρες συλλογικής δράσης ( CACs) που μέχρι το τέλος του 2011 δεν προβλεπόντουσαν στο  ελληνικό δίκαιο ενώ προβλέπονται στο αγγλικό και αλλά ολοκληρωμένα σε ζητήματα ομολόγων δίκαια. Οι ρήτρες συλλογικής δράσης εισήχθησαν αναδρομικά το 2011 για να καταστεί δυνατό το κούρεμα. Έπρεπε συνεπώς να διεξαχθούν ψηφιακά Γενικές Συνελεύσεις των κομιστών, των πιστωτών δηλαδή, ανά ομόλογο. Και άρα έπρεπε να μετάσχουν και οι  ελληνικοί φορείς, ώστε να διαμορφωθεί, με την ελεύθερη βούληση τους, απαρτία και πλειοψηφία στις Γενικές Συνελεύσεις των ομολογιούχων κάθε ομολόγου.

Δεν κερδίζαμε τίποτα σ’ επίπεδο χρέους. Κερδίζαμε νομικά και διαδικαστικά σε ασφάλεια δικαίου για τη χώρα. Άρα και για τα Ταμεία και τους ασφαλισμένους.

Αν χρεοκοπούσε και κατέρρεε η Ελλάδα, θα υπήρχαν ασφαλιστικά ταμεία και συντάξεις; Αν χρεοκοπούσε και δήλωνε στάση πληρωμών η Ελλάδα, ποιος θα εξοφλούσε τα ομόλογα που κατείχαν τα Ταμεία; Κανείς. Τα ομόλογα θα είχαν γίνει χαρτιά χωρίς αξία. Αν χρεοκοπούσε η χώρα ποιος θα πλήρωνε τα ετήσια τοκομερίδια στα Ταμεία; Κανείς. Το κυριότερο: αν χρεοκοπούσε η Ελλάδα, ποιο κράτος θα έδινε στα Ταμεία ετήσια επιχορήγηση 17 δις για καταβολή συντάξεων ;

Έχασαν τα Ταμεία; Δεν έχασαν απολύτως τίποτα.

Τα Ταμεία είχαν ομόλογα περίπου 22 δις. Τα περισσότερα είχαν ενταχθεί  στο κοινό λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδος. Με το που εντάχθηκαν  στο PSI, κουρεύτηκαν περίπου τα 14 δις. Τι θα πει «κουρεύτηκαν»; Τα πήρε λογιστικά το κράτος. Δεν τα πήραν οι ξένοι, δεν πληρώσαμε κανέναν. Τα πήρε λογιστικά από τα Ταμεία το κράτος το οποίο έχει την ευθύνη των Ταμείων και εγγυάται την καταβολή των συντάξεων.

Δηλαδή ανά πάσα στιγμή μπορεί να πει το κράτος ότι ψηφίζω και νομοθετώ ένα πρόγραμμα σταδιακής επιστροφής των χρημάτων αυτών αυξάνοντας την κρατική επιχορήγηση στα Ταμεία. Η ετήσια επιχορήγηση του κράτους στα Ταμεία το 2012, όταν έγινε δηλαδή το PSI ήταν 17 δις.

Δηλαδή το κράτος έδινε κάθε χρόνο στα Ταμεία, 17 δις, και τους πήρε - υποτίθεται -  το 2012 14 δις, για  τα οποία μπορεί ανά πάσα στιγμή να κάνει ένα πρόγραμμα -με την ανάκαμψη της οικονομίας- σταδιακής επιστροφής. Την περίοδο 2012-2015 η συνολική επιχορήγηση, όπως θα δούμε, έφτασε τα 68 δις ευρώ!

Αλλά χρειάζεται αυτό; Όταν κουρεύτηκαν τα 14 δις , τι απόδοση είχαν  ετήσια τα Ταμεία από τα ομόλογά τους; Μη βλέπετε πόσα είχαν στο χαρτοφυλάκιο, αλλά κάθε χρόνο πόσα κέρδιζαν από τα αυτά τα 22 δις; Ας πούμε περιόδου 700 εκατομμύρια. Ξέρετε πόσα χρήματα πήραν στο χέρι με το κούρεμα; Πόσα λεφτά πήραν και μάλιστα  με την εγγύηση του EFSF; 4,5 δις. Έπεσε ρευστό στ’ Ασφαλιστικά Ταμεία 4,5 δις.

Οι ευθύνες των διοικήσεων των ταμείων

Οι Διοικήσεις  όμως των Ταμείων έχουν ευθύνες και πρέπει να λογοδοτήσουν.

Τους επισημάνθηκε τότε, «δώστε ένα μέρος από τα 4,5 δις ρευστού που παίρνετε και αγοράστε ελληνικά ομόλογα νέας έκδοσης που είναι στην αγορά και τα οποία πωλούνται στο 15%, δηλαδή με 15 ευρώ παίρνεις 100 ευρώ ομόλογο. Σε 3 μήνες θα έχετε ξανακάνει το χαρτοφυλάκιό σας 22 δις». Μας άκουσε το ΙΚΑ, το μεγαλύτερο Ταμείο. Το μεγαλύτερο Ταμείο μας άκουσε λοιπόν και το έκανε αυτό και απεκατέστησε τα ομόλογά του όχι στο 100%, στο 130%.

 Οι κομματικές και συνδικαλιστικές ηγεσίες που έκαναν αντιπολίτευση και έβλαψαν τα Ταμεία τους. Γιατί θα μπορούσαν τώρα να έχουν αποκαταστήσει τα χαρτοφυλάκια. Αλλά ούτως ή άλλως τα λεφτά αυτά τα έχει πάρει το Δημόσιο και τα έχει. Ποιος εγγυάται τη βιωσιμότητα των Ταμείων; Αν το 2012 καταρρέαμε και δεν πετύχαινε το PSI και έκλεινε η χώρα, έβαζε λουκέτο, θα υπήρχαν Ταμεία;

Τα λεφτά αυτά υπάρχουν στο κράτος και το κράτος έχει ωφεληθεί και η οικονομία έχει ωφεληθεί.

Αυτά που μάζεψε η κυβέρνηση του κ. Τσίπρα τώρα με την πράξη νομοθετικού περιεχομένου από τους Δήμους, τις Περιφέρειες, τα Πανεπιστήμια, τα Ταμεία, μπορεί να εγγυηθεί ότι θα δοθούν πίσω εάν δεν έρθει το δάνειο από την Ευρωπαϊκή Ένωση  και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο;

ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΛΟΓΩ ΚΡΙΣΗΣ:Οι απώλειες που καταγράφουν τα ασφαλιστικά ταμεία λόγω της ύφεσης είναι τεράστιες.Οι απώλειες αυτές έχουν προκληθεί από την αύξηση της ανεργίας, τη μείωση των μισθών, τη γενικευμένη ελαστικοποίηση της εργασίας, την εισφοροδιαφυγή, τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και την κατάργηση κοινωνικών πόρων. Κοστολογώντας τις απώλειες των Ταμείων από όλους τους παράγοντες κατά την περίοδο της κρίσης,κατά την ΠΟΠΟΚΠ- το σύνολο των απωλειών αγγίζει τα 33 δισ. ευρώ.Ετσι η  ανεργία  στερεί από το σύστημα πάνω από 7 δισ. ευρώ. Η μείωση μισθών κατά 20 μονάδες οδηγεί σε απώλειες 3 δισ. ευρώ. Η εισφοροδιαφυγή, η αδήλωτη εργασία και οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης, οδηγούν σε έλλειμμα 8,5 δισ. ευρώ. Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 5% κοστολογείται για τα ταμεία σε «τρύπα» 1,2 δισ. ευρώ. Η περικοπή των κοινωνικών πόρων έχει κόστος 1 δισ. ευρώ ενώ στις συνολικές απώλειες προστίθενται και τα 12 δισ. ευρώ από το PSI.

ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ: τα ασφαλιστικά Ταμεία  προβλέπεται να έχουν έλλειμμα μεγαλύτερο από 2 δισ. ευρώ. Αναλυτικότερα: Για το ΙΚΑ προβλέπεται για φέτος, έλλειμμα 807,9 εκατ. ευρώ, για τον ΟΑΕΕ 462,7 εκατ. ευρώ, για τον ΟΓΑ 181,3 εκατ. ευρώ, για το ΜΤΠΥ 91,3 εκατ. ευρώ για το ΤΠΔΥ 66,2 εκατ. ευρώ, για το (ΕΤΑΑ) ΤΣΑΥ 39,5 εκατ. ευρώ και για το ΕΤΕΑ 274 εκατ. ευρώ.

ΚΡΑΤΙΚΗ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ:Το ύψος της κρατικής επιχορήγησης προς το ασφαλιστικό σύστημα  μειώνεται σταδιακά, και από 13,443 δισ. ευρώ το 2012, έφθασε στα 11,540 δισ. ευρώ το 2013 και στα 9,848 δισ. ευρώ το 2014. Κατά το ΙΝΕ ΓΣΕΕ για να πληρωθούν οι συντάξεις το 2016, το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης (ΣΚΑ) θα πρέπει, εκτός από τις εισφορές και την κρατική χρηματοδότηση, να βρει πρόσθετους πόρους ύψους 950 εκατ. ευρώ, οι οποίοι αυξάνονται σε 1,4 δισ. ευρώ για το 2017 και 2,5 δισ. για το 2018.

ΕΣΟΔΑ-ΟΦΕΙΛΕΣ:Στο μεγαλύτερο ασφαλιστικό φορέα, το ΙΚΑ, η μείωση εσόδων φθάνει το 8,2%, ενώ οι καθυστερούμενες οφειλές προς το Ίδρυμα ανέρχονται στα 8 δισ. ευρώ -με τα μισά να χαρακτηρίζονται «ανεπίδεκτα εισπράξεως».Στον Οργανισμό Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών (ΟΑΕΕ), σε σύνολο 750.000 ασφαλισμένων στις 31/12/2013, οι 370.000 ενεργοί ασφαλισμένοι δεν πληρώνουν εισφορές, με οφειλές κοντά στα 5,9 δισ. ευρώ. Από τις επιχειρήσεις που διέκοψαν τις εργασίες τους 196.000 ασφαλισμένοι διέκοψαν την ασφάλισή τους στο Ταμείο αφήνοντας οφειλές 1,5 δισ. ευρώ. Ένας στους δύο ελεύθερους επαγγελματίες δεν καταβάλει τις εισφορές του στον ΟΑΕΕ με αποτέλεσμα οι απλήρωτες εισφορές στο Ταμείο να φτάνουν στα 7,4 δισ. ευρώ.

Σε ό,τι αφορά το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) με 2.300.000 ασφαλισμένους, στο οποίο το έλλειμμα για το 2014 αναμένεται να φθάσει τα 274 εκατ. ευρώ, ήδη προωθήθηκε από 1/7/2014 νέα μείωση 5,2% των επικουρικών συντάξεων και νέος πολύ αυστηρότερος κανονισμός παροχών του, που οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερη συρρίκνωσή τους.

Αντίστοιχα, ο Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΟΓΑ) έχει αποστείλει στο Ενιαίο Κέντρο Είσπραξης Οφειλών 25.566 περιπτώσεις ασφαλισμένων με οφειλές 187.634.733 ευρώ και από επιχειρήσεις 392 οφειλέτες με οφειλές 9.507.154 ευρώ. Ο ΟΓΑ έχει συνολικά 625.621 ασφαλισμένους και 3.159 επιχειρήσεις. Η ετήσια δαπάνη του Οργανισμού ανέρχεται σε 3.987.677.482 ευρώ ενώ καταβάλει και 575 εκατ. ευρώ για οικογενειακά επιδόματα.

.AKINHTH ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ:’’Αράχνες’’ έχει πιάσει και η ακίνητη περιουσία των ταμείων, η αντικειμενική αξία της οποίας εκτιμάται σε 1,43 δισ. ευρώ. Το 66% αφορά επαγγελματικούς χώρους, το 14% ξενοδοχεία, μεταξύ των οποίων και το Μακεδονία Παλλάς, και το 13% αγροτεμάχια αλλά και διαμερίσματα.Το ΙΚΑ διαθέτει τα περισσότερα, 202 ακίνητα, αξίας 670 εκατ. ευρώ. Ακολουθεί το Ενιαίο Ταμείο Ανεξάρτητα Απασχολουμένων (που προέκυψε από την ένωση των ταμείων Υγειονομικών, Μηχανικών, Νομικών, Συμβολαιογράφων και Δικηγόρων) με 73 ακίνητα αξίας 148,8 εκατ. ευρώ. Άλλοι φορείς με μεγάλη ακίνητη περιουσία είναι το ΝΑΤ (21 ακίνητα αξίας 132 εκατ. ευρώ), το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης που προέκυψε από την ένωση των επικουρικών ταμείων (57 ακίνητα αξίας 130 εκατ. ευρώ) και το Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων (9 ακίνητα αξίας 130 εκατ. ευρώ).

ΓΗΡΑΝΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ:Νέα βόμβα στα θεμέλια του ασφαλιστικού συστήματος  αποτελεί η γήρανση του πληθυσμού.Είναι χαρακτηριστικό ότι την τελευταία πενταετία οι νέοι συνταξιούχοι στη χωρα μας ανήλθαν σε 600.000 !!!  Βάσει των δημογραφικών προβολών  έως το 2030, οι Έλληνες θα συνεχίσουν να περνούν το ¼ της ενήλικης ζωής τους ως συνταξιούχοι.Κάθε χρονο θα απαιτουνται νεα κονδύλια για να αντιμετωπιστουν οι συνταξιοδοτικες πααροχές λογω της ραγδαιας αυξησης των συνταξιουχων και της μειωσης των εργαζομένων.

Σύμφωνα με το πληροφοριακό σύστημα ελέγχου και πληρωμών των συντάξεων «Ήλιος» οι συνταξιούχοι σήμερα στη χωρα μας ανέρχονται σε 2.655.890  ενώ σύμφωνα με τις προβολές που έχουν στα χέρια τους υπηρεσιακοί παράγοντες του υπ. Εργασίας αυτοί θα φτάσουν τους 2.845.066 το 2018. Έτσι η δαπάνη των ασφαλιστικών ταμείων για συντάξεις, ιδιωτικού και δημοσίου, θα ανέλθει στα 30,7 δις. ευρώ από τα 29,0 δις. ευρώ που είναι φέτος.

Nα σημειωθεί, παράλληλα πως το σύνολο των απασχολούμενων αυτή τη στιγμή στη χώρα εκτιμάται, σύμφωνα με τη ΕΛΣΤΑΤ, 3.527.112 (Ιούνιος 2014). Αν στους συνταξιούχους (2.655.890) προστεθούν και οι άνεργοι (1.303.884), τότε για κάθε ένα εργαζόμενο αντιστοιχεί 1,1 συνταξιούχος ή άνεργος.

Μελέτες της ΟΚΕ και του ΙΝΕ ΓΣΕΕ διαπιστωνουν ότι στους βασικούς παράγοντες που επιδρούν αρνητικά στο σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων είναι η γήρανση του πληθυσμού, καθώς μειώνεται όλο και περισσότερο ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός και αυξάνεται ο αριθμός των συνταξιούχων.

Η γήρανση του πληθυσμού και του οικονομικά ενεργού πληθυσμού έχει καταστροφικές συνέπειες στο ισχύον διανεμητικό σύστημα.

Tο διανεμητικό σύστημα (pay as you go) που εφαρμόζεται στην ελληνική κοινωνική ασφάλιση, στηρίζεται στην αρχή της λεγόμενης αλληλεγγύης των γενεών («συμβόλαιο των γενεών»): οι τωρινοί εργαζόμενοι πληρώνουν μέσω των εισφορών τους τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων.

Ονομάζεται διανεμητικό γιατί η τωρινή γενιά εργαζομένων «διανέμει» δικό της εισόδημα προς τις παλιότερες γενιές για τις συντάξεις τους.

Δεν πρέπει ,βεβαίως, να παραβλέψουμε  τα πλεονεκτήματα του διανεμητικού συστήματος, βασικότερο των οποίων αποτελεί η δυνατότητα άμεσης καταβολής συντάξεων στους υπάρχοντες ανά πάσα στιγμή συνταξιούχους από τις καταβολές εισφορών των εν ενεργεία μετεχόντων και ότι μπορεί να αντιμετωπίζει άμεσα την επίδραση του πληθωρισμού στις παροχές, καθόσον η πηγή χρηματοδότησης (οι τρέχοντες μισθοί των εν ενεργεία ασφαλισμένων) ακολουθεί την πορεία του πληθωρισμού.

Ομως, αυτή η δυνατότητα του συστήματος μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να καταστεί σκανδαλώδης αφού γίνεται καταβολή παροχών σε άτομα για τα οποία δεν έχουν καταβληθεί αντίστοιχες εισφορές δημιουργώντας έτσι ένα οικονομικό έλλειμμα που μεταφέρεται από γενεά σε γενεά.

Για όλους τους παραπάνω αλλά και πολλούς άλλους λόγους ( υπερβολικές παροχές στους ασφαλισμένους χρηματοδοτούμενες απο τον ηδη ελλειματικό κρατικό προυπολογισμό κλπ) το ασφαλιστικό αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της ελληνικής οικονομίας.Ενδεικτικά,από το 2006 ως το 2009, την πενταετία που χάθηκε ο δημοσιονομικός έλεγχος, το 83% του χρέους οφειλόταν στο ασφαλιστικό. Σε απλά ελληνικά: χωρίς ελλειμματικό ασφαλιστικό δεν θα είχαμε μνημόνιο.

Η συνέχιση της παράτασης ζωής του ισχύοντος καχεκτικού ασφαλιστικού συστήματος μέσω της κρατικής επιχορήγησης δεδομένης της πιστοληπτικής ανικανότητας του ελληνικού Δημοσίου είναι αδύνατη.Άρα, μια λύση απομένει: Η αυξάνεις κατακόρυφα τις εργοδοτικές και ασφαλιστικές εισφορές αλλά και πλείαδα άλλων φορολογικών συντελεστών προς επιβίωση ενός ''χρεοκοπημένου '' ασφαλιστικού συστήματος ή γενναία και δομική μεταρρύθμιση του εκ βάθρων.

Ας δούμε πια ήταν η επιλογή της υπάρχουσας συμπολίτευσης.

Αν και ο υπουργός Εργασίας επαναλαμβάνει συνεχώς ότι τα μέτρα που ψηφίζονται αφορούν μόνο το 10% των πολιτών οι υπολογισμοί των ειδικών αποκαλύπτουν την αλήθεια καθώς:

- Έρχονται μειώσεις στις συντάξεις για 400.000 νέους συνταξιούχους οι οποίοι θα υποβάλλουν αιτήσεις την επόμενη πενταετία.

- 380.000 χαμηλοσυνταξιούχοι θα χάσουν το ΕΚΑΣ

- 180.000 συνταξιούχοι, όπως υποστηρίζει το ίδιο το υπουργείο Εργασίας, θα δουν δραματικές μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις τους. Αυτό σημαίνει ότι κάθε θιγόμενος θα χάσει 1.800 ευρώ ετησίως ή 150 ευρώ το μήνα (εξοικονόμηση 361 εκατ. ευρώ)

- 70.000 δικαιούχοι εφάπαξ θα δουν την παροχή να μειώνεται κατά 12% με 15%

- 280.000 δικαιούχοι μερίσματος ΜΤΠΥ θα υποστούν μειώσεις 35%

- 50.000 υψηλοσυνταξιούχοι θα υποστούν σοβαρές απώλειες εισοδήματος λόγω του πλαφόν

- 612.778 ασφαλισμένοι αγρότες θα υποχρεωθούν να καταβάλλουν τριπλάσιες εισφορές

- Περίπου 140.000 ελεύθεροι επαγγελματίες και 100.000 επιστήμονες θα επιβαρυνθούν υπέρμετρα εξαιτίας τις αύξησης των εισφορών

 H εύκολη «λύση» της αύξησης των εισφορών θα οδηγήσει σε αύξηση του κόστους παραγωγής, μείωση της ανταγωνιστικότητας, μείωση των πωλήσεων, μείωση της παραγωγικότητας και συνεπώς αύξηση της ανεργίας με αποτέλεσμα την ελάττωση των εσόδων του συστήματος και τελικά την ανάγκη νέας αύξησης των εισφορών.

 τα 3,5 εκατ. αυτών που (εξακολουθούν να) εργάζονται, φροντίζουν πρακτικά για την επιβίωση 7,4 εκατ. ανέργων, συνταξιούχων και όσων δεν αναζητούν εργασία. Ένας δουλεύει για τρεις, δηλαδή.

Τι μπορεί να γίνει, λοιπόν, αυτή τη στιγμή για τα ασφαλιστικά ταμεία;

Αύξηση εισφορών; Απαγορευτική, για εργαζόμενους και εργοδότες. Μήπως αύξηση μισθών - άρα και των αποδιδόμενων εισφορών; Πολύ θα το ήθελαν οι εργαζόμενοι, αλλά οι εργοδότες απαντούν "ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος"...

Άρα, τι απομένει; Το "κυνήγι" για την είσπραξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών; Ναι, αλλά αυτό είναι από τα μέτρα που ονομάζουμε one-off, δηλαδή η εισπραξιμότητά του είναι εφάπαξ και έτσι μπορεί να βοηθήσει ως μία ένεση ρευστότητας σε μια στιγμή και όχι μόνιμα.

Ξανά λοιπόν: τι απομένει; Μα, η αύξηση του αριθμού των εργαζομένων και η "ανατροπή" της αναλογίας εργαζομένων-συνταξιούχων και εργαζομένων-μη ενεργού οικονομικά πληθυσμού.

Με απλά λόγια: επενδύσεις και νέες θέσεις εργασίας.

Αυτό είναι που θα πρέπει να επιδιώξει η κυβέρνηση, με κάθε τρόπο. Και αυτό θα πρέπει να απαιτήσει στη διαπραγμάτευση από τους δανειστές. Να δημιουργηθούν δηλαδή οι συνθήκες που θα επιτρέψουν στις υπάρχουσες επιχειρήσεις να επιβιώσουν και να αυξήσουν τη δραστηριότητά τους και τον κύκλο τους και σε νέες επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και να μη "στραγγαλιστούν" από τη γραφειοκρατία και τους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές.

Αλλά ,φυσικά, με φοροκαταιγίδα ,γραφειοκρατεία,κυβερνητική ιδεοληψία,πτωχευμένες τράπεζες ,capital control ,ύφεση και αντιαναπτυξιακή προοπτική,στεγνή απο ρευστό αγορά,διεθνή αναξιοπιστία και πολιτική αβεβαιότητα, η άνω εύελπις επενδυτική προοπτική φαντάζει ...απίθανη.

Τα προβλήματα του κυβερνητικού σχεδίου

Πέραν όμως όλων αυτών το σχέδιο της κυβέρνησης (θα δούμε την τελική συμφωνία με την τρόικα που διαφαίνεται χειρότερη,αν συνυπολογίσουμε τη μη εαίρεση μισθών και συντάξεων από τον περίφημο δημοσιονομικό ‘κόφτη’’) πάσχει από τεράστια προβλήματα επί της ουσίας):

Εν έτει 2016 και με τόσες διεθνείς εμπειρίες η κυβέρνηση προωθεί ένα ασφαλιστικό νομοθέτημα που δεν ανοίγει καν τη συζήτηση για τον τρίτο πυλώνα, αυτόν των επαγγελματικών ταμείων ως πρόσθετο μηχανισμό ασφάλισης και συμπλήρωσης της σύνταξης, δηλαδή του ποσοστού αναπλήρωσης που μειώνεται δραστικά στους πυλώνες της κύριας και της επικουρικής σύνταξης.

Το κυβερνητικό σχέδιο δεν προβλέπει τίποτα για τη σύνδεση ασφαλιστικού και φορολογικού συστήματος με την έννοια τουλάχιστον της ευνοϊκότερης μεταχείρισης των επιχειρήσεων έντασης εργασίας σε σχέση με την κερδοφορία των επιχειρήσεων έντασης κεφαλαίου.

Το κυβερνητικό σχέδιο δεν λαμβάνει υπόψη τα πορίσματα της νομολογίας του ΣτΕ και του ΕΣ της τελευταίας πενταετίας. Νομολογία που υποδέχθηκαν με αντιμνημονιακές ιαχές τα σημερινά κυβερνητικά στελέχη. Η νομολογία απαιτεί πλήρη οικονομική αιτιολογία κάθε νόμου συνταξιοδοτικού και κοινωνικοασφαλιστικού που μειώνει συντάξεις. Η νομολογία απαιτεί να προηγείται μελέτη που να τεκμηριώνει ότι η νομοθετική  περικοπή των συντάξεων:

- είναι αναγκαία και πρόσφορη

- είναι η ηπιότερη δυνατή

- διασφαλίζει αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης του συνταξιούχου σε σχέση με το επίπεδο ζωής του ως εργαζομένου.

Μόνο η αντιμετώπιση των περικοπών των συντάξεων των ίδιων των δικαστικών λειτουργών σε σχέση με τις εν ενέργεια αποδοχές τους αρκεί για να φανούν τα δικαστικά εμπόδια στα οποία θα προσκρούσει η νέα νομοθετική παρέμβαση.

Το κυβερνητικό σχέδιο παραβιάζει προδήλως την αρχή της αναλογικής  ισότητας. Αυτό συμβαίνει γιατί από ένα σημείο και μετά οι αποδοχές δεν επιβαρύνονται με εισφορές και γιατί από ένα σημείο και μετά οι επιπλέον εισφορές δεν οδηγούν σε επιπλέον παροχές. Παραλλήλως δεν προβλέπεται η λύση των επαγγελματικών ταμείων ή ακόμη και της ιδιωτικής ασφάλισης τουλάχιστον για το τμήμα των αποδοχών  που είναι «αδιάφορο» για το δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα.

Ένα σύστημα όμως που δεν ενθαρρύνει την αύξηση των αποδοχών και των εισφορών, αυτοϋπονομεύεται. Πριμοδοτεί την εισφοροδιαφυγή, αλλά και την αδήλωτη εργασία ή την ύπαρξη αδήλωτου τμήματος των αποδοχών. Όταν ένας ασφαλισμένος με είκοσι χρόνια ασφαλιστικού βίου σε σαράντα χρόνια εργασιακού βίου δεν έχει κίνητρο να εξισώσει τα χρόνια ασφάλισης και τα χρόνια εργασίας, το σύστημα λειτουργεί αντιαναπτυξιακά και ακυρώνει τον αναδιανεμητικό του χαρακτήρα. Η πλειονότητα των σημερινών χαμηλοσυνταξιούχων έχει μικρό  ασφαλιστικό βίο ( συνήθως μόνο 15  χρόνια)  σε μια διάρκεια ζωής που κανονικά σημαίνει πολύ μεγαλύτερο ( 35 με 40 χρόνια) εργασιακό  ( αλλά ανασφάλιστο)  βίο.

Ενώ εδώ και εικοσιπέντε χρόνια το ελληνικό κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα βασίζεται σταθερά  στη διάκριση των ασφαλισμένων σε αυτούς που εντάχθηκαν στο σύστημα  πριν και μετά το 1993, τώρα η διάκριση αυτή αντικαθίσταται από τη διάκριση των ήδη συνταξιούχων που υπάγονται στο καθεστώς της σταδιακά μειούμενης προσωπικής διαφοράς που διατηρείται μέχρι το 2018 και τους νέους συνταξιούχους, ανεξαρτήτως χρόνου ασφάλισης και τυχόν θεμελίωσης δικαιωμάτων.

Η επικουρική ασφάλιση αφήνεται στη νομική αβεβαιότητα υπουργικών αποφάσεων που θα ρυθμίσουν τα θεμελιώδη στοιχεία της κατά παράβαση και του άρθρου 43 του Συντάγματος περί νομοθετικών εξουσιοδοτήσεων. Δεν αναφέρομαι δε καν σε ορισμένα  ιδιόρρυθμα, ως προς το νομικό τους  χαρακτήρα, ταμεία που συλλήβδην θεωρούνται επικουρικά, ενώ υπάρχουν  σοβαρά  ζητήματα σχετικά με τη συλλογική τους αυτονομία και την προστασία της περιουσίας τους. Ζητήματα που θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν μέσα από τον πυλώνα της επαγγελματικής ασφάλισης.

Η αύξηση των εισφορών και το ζήτημα του μη μισθολογικού κόστους εργασίας για τις επιχειρήσεις, αλλά και του τελικά διαθέσιμου εισοδήματος για τους  μισθωτούς, τους αυτοαπασχολούμενους και αγρότες δεν τίθεται σε κανένα οικονομικό πλαίσιο πλην του στενά ταμειακού: πόσα έσοδα μπορεί να φέρει στα ταμεία η αύξηση των εισφορών και για εργοδότες και για μισθωτούς και για αυτοαπασχολούμενους.  Η αύξηση όμως των εργοδοτικών εισφορών μετά τις μειώσεις που με μεγάλο κόπο έγιναν το 2013-14 λειτουργεί εχθρικά για τους ανέργους. Η αύξηση των εισφορών των εργαζομένων ( έχει ήδη αυξηθεί η εισφορά στον κλάδο υγείας ) μειώνει το διαθέσιμο εισόδημα. Η δε συνολική  επιβάρυνση, ασφαλιστική και φορολογική, του εισοδήματος των αυτοαπασχολούμενων, ελεύθερων επαγγελματιών αλλά και των αγροτών προσλαμβάνει χαρακτηριστικά ιδεοληπτικά.

Η κυβέρνηση θεωρεί ότι επιτελεί το επικοινωνιακό της καθήκον, εάν δεν μειωθούν ονομαστικά μέχρι το 2018 οι κύριες συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων. Όμως αυτό είναι πρόσχημα. Δεν συνιστά σύστημα αρχών για τη συγκρότηση ενός πραγματικού κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος βασισμένου στην ύπαρξη εθνικής σύνταξης, κύριας αναλογικής σύνταξης και επικουρικής όχι αναλογικής αλλά «αναλόγως των δυνατοτήτων» της οικονομίας  (μια που η συκοφαντημένη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος όχι μόνο δεν καταργείται αλλά μετατρέπεται πλέον σε ρήτρα βιωσιμότητας του κλάδου επικουρικής ασφάλισης ή μάλλον σε ρήτρα «δυνατοτήτων της οικονομίας»).

Ούτε νοερή κεφαλαιοποίηση υπάρχει ούτε τίποτα άλλο πραγματικά καινοτομικό. Κατά μείζονα λόγο δεν υπάρχουν σοβαρές προβλέψεις για χρηματοδότηση του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος με πόρους ( θεμιτούς κατά το ευρωπαϊκό δίκαιο) εκτός του συστήματος, όπως τα έσοδα από την αξιοποίηση φυσικού πλούτου ή της περιουσίας της γενικής κυβέρνησης που είναι αναλογικά κοινή περιουσία δημοσίου και ασφαλιστικών ταμείων.

 . Οι βασικές πτυχές μιας ολοκληρωμένης πρότασης για το ασφαλιστικό

Μια ολοκληρωμένη και σοβαρή παρέμβαση στο ασφαλιστικό σύστημα πρέπει όμως και μπορεί να δίνει απάντηση σε όλες τις παραπάνω πτυχές :

Τα επαγγελματικά ταμεία ως τρίτο πυλώνα που μπορεί να συμπληρώνει τα ποσοστά αναπλήρωσης που προκύπτουν αθροιστικά από την κυρία και την επικουρική ασφάλιση.

Τον σεβασμό της αναλογικής ισότητας και άρα της σχέσης αποδοχών - εισφορών - παροχών που προστατεύει ουσιαστικά τον αναδιανεμητικό  χαρακτήρα του συστήματος.

Τα κίνητρα αποθάρρυνσης της αδήλωτης εργασίας ή της απόκρυψης του τμήματος των αποδοχών που δεν θα είναι πλέον ασφαλιστικά κρίσιμο και όχι μόνο της μη καταβολής βεβαιωμένων εισφορών. Η ισοπέδωση των συνταξιούχων σε ένα αναγκαστικό «σοσιαλισμό» της τρίτης ηλικίας  με χαμηλές  ή μικρομεσαίες συντάξεις ανεξαρτήτως του επιπέδου των αποδοχών ή των εισοδημάτων τους όσο ήσαν εν ενέργεια  και  ανεξαρτήτως του συνολικού ύψους των εισφορών τους, θα οδηγήσει σε αδιέξοδο όλο το σύστημα επαναπροσδιορίζοντας τις συμπεριφορές της κοινωνίας.

Την αξιοποίηση της σύνδεσης φορολογικής και ασφαλιστικής μεταχείρισης των επιχειρήσεων έντασης εργασίας και έντασης κεφαλαίου με φορολογικά κίνητρα για τη πρώτη κατηγορία.

Τους πρόσθετους πόρους του συστήματος πέραν των εισφορών, όχι με την επάνοδο του λεγόμενου κοινωνικού πόρου αλλά μέσω της περιουσίας της γενικής κυβέρνησης στην οποία ανήκει και το δημόσιο κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα.

Τη μέριμνα να μη αυξηθεί το μη μισθολογικό κόστος εργασίας σε βάρος της προοπτικής δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας και να μη μειωθεί δραστικά το διαθέσιμο  εισόδημα  μισθωτών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών.

Ενδεχόμενα,υιοθέτηση του κεφαλοποιητικού σύστηματος για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας. Tο νέο σύστημα πρέπει να αποτελέσει την κύρια βάση πάνω στην οποία θα διαμορφωθεί η συνταξιοδοτική παροχή και ο περιορισμός του διανεμητικού συστήματος σε παροχές που δεν είναι εύκολο να στηριχθούν εξ ολοκλήρου στην κεφαλοποίηση, όπως είναι οι παροχές για τους μακροχρόνια ανέργους και οι παροχές θανάτου και ανικανότητας.

Εν κατακλείδι, είναι αναμφίλεκτο ότι η κοινωνική ασφάλιση και πολιτική είναι σημαντική κοινωνική κατάκτηση και επιτομή του συνταγματικώς προστατευόμενου κοινωνικού κράτους.Ωστόσο, θα πρέπει να δομείται σε στέρεες βάσεις και βιώσιμα επίπεδα.Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια της κυβέρνησης ήταν λυπηρή.Μια ακόμη προσπάθεια να μετατεθεί το πολιτικό κόστος στο μέλλον και όχι να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα και δομική λειτουργικότητα του ασφαλιστικού συστήματος ασχέτως με το αν αυτό έχει καταστροφικές συνέπειες για τις υφεσιακές πιέσεις στην ελληνική οικονομία.

Υ.Γ: Μήπως είδε κανείς την 13η σύνταξη στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο του σύριζα ;

Eπιμέλεια : Μιχάλης Πλατανιώτης.