Πέντε χρόνια είναι μια ζωή

2016. Πέντε χρόνια από την έναρξη του εμφύλιου πολέμου στη Συρία, μια άλλοτε αυτόνομη και αναπτυγμένη χώρα φαίνεται να έχει έρθει στα πρόθυρα της καταστροφής. Πέντε χρόνια από το ξέσπασμα της μεγαλύτερης μεταναστευτικής κίνησης της εποχής μας, κάθε μέρα που περνάει μπορούμε με μεγαλύτερη σιγουριά να ισχυριστούμε πως καμία χώρα, καμία ήπειρος δεν δείχνει να είχε προετοιμαστεί για το τι επρόκειτο να συμβεί.

Και ενώ τόσο η εθνική όσο και η διεθνής επικαιρότητα φαίνεται να έχει επικεντρωθεί γύρω από το μεταναστευτικό, τη σημασία του οποίο σε καμία περίπτωση δεν επιχειρώ να υποβιβάσω, πίσω στην Συρία κάποιοι άνθρωποι δεν έχουν βρει ακόμη τη δύναμη να ξεκινήσουν το μακρύ ταξίδι προς το αβέβαιο. Ανάμεσα τους παιδιά. Παιδιά που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν πρόωρα την αθώα τους ηλικία και να ζήσουν σε μια εφιαλτική πραγματικότητα την οποία οι ενήλικες δημιούργησαν γι’ αυτά. Και επειδή (δυστυχώς) σε μια κοινωνία που συγκινείται μόνο από ποσοστά, για να ακουστείς πρέπει να μιλήσεις με νούμερα, θα μου επιτρέψετε, να σκιαγραφήσω την πραγματικότητα αυτή με τη χρήση στατιστικών.

Σύμφωνα με στοιχεία της UNICEF στη Συρία περισσότερα από 200.000 παιδιά ζουν σε καθεστώς πολιορκίας. Από το 2011 έως το 2013 περισσότερα από 10.000 παιδιά σκοτώθηκαν, ενώ έκτοτε υπάρχει έλλειψη επικυρωμένων δεδομένων για το συγκεκριμένο ποσοστό. Μόνο μέσα στο 2015, υπήρξαν σχεδόν 1500 περιπτώσεις σοβαρών παραβιάσεων (grave violations) έναντι παιδιών που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν φόνους, τραυματισμούς, στρατολογήσεις από πολεμικές παρατάξεις, απαγωγές, συλλήψεις, επιθέσεις σε νοσοκομεία και σχολεία, καθώς και απoπομπές ανθρωπιστικών επιχειρήσεων. Η χρήση εκρηκτικών όπλων σε κατοικημένες περιοχές αποτελεί την κύρια αιτία θανάτων. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, μέσα στο 2015, περισσότερα από 150 παιδιά δολοφονήθηκαν, είτε στο δρόμο προς, είτε μέσα στο σχολείο τους.

Την τελευταία φορά που η Nuha (11) είδε τον αδερφό της, εκείνος πήγαινε να πάρει μία μπάλα από το αγαπημένο της παγωτό στην παλιά πόλη Homes. Ένας όλμος τον χτύπησε και δεν γύρισε ποτέ. "Τον φαντάζομαι να επιστρέφει με το παγωτό στο χέρι" λέει ενώ στέκεται στο σημείο όπου χτυπήθηκε.

Η στρατολόγηση ανηλίκων φαίνεται να έχει μετατραπεί σε βιομηχανία, καθώς παιδιά, που δεν έχουν κλείσει τον όγδοο χρόνο της ζωής τους, ενθαρρύνονται, μέσω μισθών, που αγγίζουν τα 400 δολάρια Ηνωμένων Πολιτειών ανά μήνα, να συμμετάσχουν στις πολεμικές  συρράξεις, λαμβάνοντας μάλιστα στρατιωτική εκπαίδευση. Τα καθήκοντα τους περιλαμβάνουν συντήρηση και επιδιόρθωση όπλων καθώς και απομάκρυνση τραυματισμένων στρατιωτών από το πεδίο της μάχης. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις, τα ίδια τα παιδιά εξαναγκάζονται να σκοτώσουν, αναλαμβάνοντας τα χρέη εκτελεστή ή ελεύθερου σκοπευτή.

Η Huda ήταν μόλις 14 όταν βρέθηκε σε μάχη αντιμέτωπη με οπλοφόρους, με ένα όπλο που δεν ήξερε καν πως λειτουργεί. "Ήμουν φοβισμένη" λέει "Ο διοικητής μου έδωσε το όπλο και μου είπε να ετοιμαστώ".

Το εκπαιδευτικό σύστημα έχει παραλύσει, με 6.000 σχολεία να μην είναι σε θέση να λειτουργήσουν, ενώ το 50% του πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε εκπαιδευτικές ευκαιρίες. Το μεικτό ποσοστό εγγραφής στην βασική εκπαίδευση έχει πέσει στο 75%, ποσοστά που θυμίζουν δεκαετία του 80. Αλλά ακόμη και εκεί που γίνονται προσπάθειες για συντήρηση των εκπαιδευτικών παροχών, ελάχιστοι είναι σε θέση να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Όλο και περισσότερα παιδιά προχωρούν στην αναζήτηση εργασίας προκειμένου να συμβάλλουν στο οικογενειακό εισόδημα, ενώ κορίτσια αναγκάζονται να παντρευτούν σε όλο και μικρότερες ηλικίες. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι η λήξη των εχθροπραξιών δεν τοποθετείται στο κοντινό μέλλον, αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μια ολόκληρη γενιά κινδυνεύει να μείνει πολιτισμικά ανεκπαίδευτη . Γιατί, ακόμη και με τον τερματισμό των συρράξεων, ελάχιστοι θα είναι εκείνοι που θα προβούν σε αναζήτηση την χαμένης τους μόρφωσης, μιας και όπως είναι λογικό η μόρφωση έχει αποκτήσει τη διάσταση πολυτέλειας. Η απώλεια ανθρώπινου κεφαλαίου από την πορεία αυτή αναμένεται να φθάσει τα 10,7 δισεκατομμύρια!

Σε ανάλογες γραμμές  κινείται και ο τομέας της εθνικής υγείας. 70 % του πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε επικυρωμένα πόσιμο νερό. Πολλές υποδομές ύδρευσης έχουν καταστραφεί, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις το κόψιμό της παροχής νερού χρησιμοποιείται ως τακτική πολέμου. Σε ορισμένα σημεία της χώρας παρατηρούνται έντονα φαινόμενα υποσιτισμού. Ο πληθωρισμός έχει αγγίξει ύψη, με τις τιμές βασικών τροφίμων όπως το ρύζι και το ψωμί να έχουν εξαπλασιαστεί και διπλασιαστεί αντιστοίχως. Το σύστημα υγείας πάσχει από έλλειψη προσωπικού με αναλογία γιατρών/ασθενών ίση περίπου με 1/4000, με αποτέλεσμα ασθένειες που στο παρελθόν είχαν εξουδετερωθεί όπως η πολιομυελίτιδα, η λεϊσμανίαση και η χολέρα, να επανεμφανίζονται.

Τα 2,9 εκατομμύρια παιδιά που έχουν γεννηθεί και παραμείνει στη Συρία από την έναρξη των συγκρούσεων δεν έχουν γνωρίσει άλλη πραγματικότητα από αυτή που περιγράφηκε παραπάνω. Πέντε χρόνια πολέμου ισούνται με πέντε χρόνια ζωής. Πρόκειται για μια γενιά που θα φέρει για πάντα πάνω της το στίγμα του πολέμου. Η ανθρωπιστική δράση στην περιοχή δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού ενώ συχνά παρακωλύεται από διάφορους φορείς του πολέμου. Και υπό τα δεδομένα αυτά αναρωτιέμαι. Ποιός θα άφηνε το παιδί του να μεγαλώσει σε αυτές τις συνθήκες;

Αναφορές: 

• http://childrenofsyria.info/wp-content/uploads/2016/03/SYRIA5Y-REPORT-12-MARCH.pdf
• http://childrenofsyria.info/
• http://www.savethechildren.org/site/c.8rKLIXMGIpI4E/b.7998857/k.D075/Syria.htm

Επιμέλεια: Παναγιώτης Κροντηράς