Eσύ ποιος είσαι;

  Πρόσφατα έτυχε να ασχοληθώ -έστω επιφανειακά- με το νέο νόμο για την ιθαγένεια, τον 4332/2015, ο οποίος πολεμήθηκε από σύσσωμη τη δεξιά το περασμένο καλοκαίρι. Αιτία είχαν σταθεί οι «προδοτικές» και «αντιεθνικές» διατάξεις του, που διευκόλυναν τους μετανάστες δεύτερης γενιάς να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια. Και κάπως έτσι άρχισα να διερωτώμαι τι είναι η ιθαγένεια και γιατί τη θεωρούσα κάτι δεδομένο όλ’ αυτά τα χρόνια.  

       

    Αρχικά συμπέρανα  ότι πρόκειται για μία έννοια με διφυές περιεχόμενο: το ηθικό και το νομικό. Με απλά λόγια, αφενός αποτελείται από το «όμαιμο» που χαρακτηρίζει ένα λαό, και αφετέρου είναι εκείνη η νομική ιδιότητα που παρέχει στους κατέχοντες την περισσότερα δικαιώματα σε συγκεκριμένο τόπο, απ’ ό,τι στους μη κατέχοντες την. Τα δικαιώματα αυτά είναι πάσης φύσης, κυρίως, όμως, πολιτικά, οικονομικά, εργασιακά και επιπλέον δικαιώματα για τα διαμονή και την κτήση περιουσίας.

   Χωρίς να έχω διάθεση να ακούσω αντίλογο, το «όμαιμο» έχει καταρριφθεί επιστημονικά. Ζούμε στο 2016. Έχουμε επιμηκύνει το προσδόκιμο ζωής κατά 40 χρόνια, έχουμε ανακαλύψει νερό στον Άρη, κι έχουμε εφεύρει ηλεκτρονικές συσκευές πιο έξυπνες απ’ τους ανθρώπους. Είναι απλά εκτός τόπου και χρόνου να πιστεύει κάποιος ότι, στο πέρασμα χιλιετιών, το ελληνικό αίμα έχει μείνει αναλλοίωτο και ρέει σήμερα μέσα μας. Ειδικά αν λάβουμε υπόψη τις χιλιάδες μαζικές μετακινήσεις λαών που έλαβαν χώρα ανά τους αιώνες μέσα στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Και καταρχάς, για ποιο ελληνικό αίμα μιλάμε, και για ποια ιστορική συνέχεια, όταν η Ελλάδα συστάθηκε το 1830, κι όταν πριν από μερικούς αιώνες δεν υπήρχε καν «κοινή ελληνική συνείδηση» στη γεωγραφική περιοχή που σήμερα ονομάζουμε Ελλάδα! Λοιπόν, είναι ανούσιο  να επεκταθώ παραπέρα για το «όμαιμο». Το πρόβλημα έχει λυθεί επιστημονικά.    

    

    Σ’ αυτό συντείνουν ακόμα και τα συντηρητικά ευρωπαϊκά κράτη, καθώς το δίκαιο τους παραβλέπει την ιστορική βάση που προτάσσει το όμαιμο, και αποδίδει ιθαγένεια ακόμα και σε άτομα προερχόμενα από διαφορετικές χώρες, με διάφορους όρους κάθε φορά, είτε ευκολότερα, είτε δυσκολότερα. Πάντως η πολιτογράφηση δεν αποκλείεται, κάτι που θα επέτασσε η εμμονή στην ανωτερότητα του όμαιμου.

    

    Είμαι άνθρωπος που πιστεύει στην τύχη, και θεωρώ ότι οι άνθρωποι δεν έχουν ευθύνη για όσο προέρχονται απ’ αυτήν. Και αν μη τι άλλο, η γέννηση είναι ένα τυχαίο γεγονός. Κάποιος, κάπου, κάποτε γεννήθηκε, και δε γεννήθηκε για να πεθάνει στον ίδιο τόπο. Γεννήθηκε ελεύθερος. Δεν υπάρχει κάποια φυσική δύναμη που να αποτρέπει τις μετακινήσεις των ανθρώπων από χώρα σε χώρα, άρα γιατί να δημιουργούμε ανθρώπινη; Γιατί να μπορούμε να φύγουμε από το πατρικό μας σπίτι, όπου έτυχε να γεννηθούμε, αλλά αν φύγουμε από τη χώρα όπου έτυχε να γεννηθούμε να αντιμετωπίζουμε καθημερινά την «έξωση» και να μην μπορούμε να εργαστούμε; Και σε τελική ανάλυση, τι είναι «χώρα»; τίποτα άλλο, πέρα από μια τεχνητή γραμμή που τραβήχτηκε σ’ ένα χάρτη.
    

    Θεωρώ ότι όσο οι άνθρωποι ανήκουν σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, όπως για παράδειγμα «κάτοικος Ελλάδας» θα πρέπει να έχουν και ίσα δικαιώματα, ανεξάρτητα από την καταγωγή τους. Έτσι όπως είναι σήμερα δομημένο το σύστημα σχετικά με την ιθαγένεια, βλέπουμε να μετατρέπεται ένα τυχαίο γεγονός σε βασικό στοιχείο για το βιωτικό επίπεδο των ανθρώπων. Αυτό είναι ανεπίτρεπτο.

    

    Προσωπικά αδιαφορώ για την ύπαρξη της ιθαγένειας, για ιστορικούς λόγους και μόνο, ως στοιχείο της συνέχεια ενός λαού που μπορεί να αισθάνονται ορισμένοι. Μ’ ενδιαφέρει περισσότερο η ουσία, δηλαδή η απόδοση ίσων ευκαιριών και δικαιωμάτων σε ένα συγκεκριμένο τόπο, σε όλους τους κατοίκους που έχουν εκεί τη μόνιμη διαμονή τους, οικονομικά συμφέροντα και περιουσία. Κι αυτή η ανάγκη φυσικά γίνεται επιτακτικότερη, όσο τα κράτη επιβάλλουν με τον ίδιο τρόπο σ’ όλους τους κατοίκους τους τη συμμετοχή στο εκάστοτε σύστημα παιδείας.
     

    Συνεπώς, ναι, μπορεί να υπάρχει ιθαγένεια, χωρίς όμως την παράλογη δυναμική που έχει σήμερα. Χωρίς τις αρνητικές νομικές της επιπτώσεις. Τα κράτη οφείλουν στον σύγχρονο πολιτισμό να ξυπνήσουν από το μεσαιωνικό τους  λήθαργο, και επιτέλους να μεταθέσουν το βάρος της ίδιας της ζωής, από το «δίκαιο του αίματος» στο «δίκαιο του εδάφους». Τα δικαιώματα να αποδίδονται, όχι αποκλειστικά σε γιο Έλληνα, αλλά σε κάθε έναν επί μακρός διαμένων κάτοικο Ελλάδος και τα παιδιά του, μέχρι αυτά να μεταναστεύσουν αλλού, αν ποτέ μεταναστεύσουν, ασχέτως ιθαγένειας.  

   Και να κλείσω με μια σκέψη: Μπορεί πράγματι η εθνογέννεση, η ιθαγένεια, οι θρησκείες και οι λοιπές ιστορίες να δημιουργήθηκαν με καλές προθέσεις. Όμως πλέον χρησιμοποιούνται με τον πιο πρόστυχο τρόπο ως μέσα χειραγώγησης αυτιστικών λαών. Γι' αυτό, κάθε φορά που θα βλέπω τον κάθε Λαγό να σκίζει νομοσχέδια μέσα στη Βουλή, όπως αυτό για την ιθαγένεια το  καλοκαίρι του 2015, θα αισθάνομαι ότι ετοιμάζεται κάτι προοδευτικό για τον τόπο.
  
Επιμέλεια : Γαβριήλ Γαβριηλίδης